Een gekke link: Internationale vrouwendag én de lancering van een website over de geschiedenis van voedsel? Nee hoor! Eigenlijk heel logisch:
In de 17e eeuw maakte het Hollandse eten een revolutie door. Een revolutie die we compleet vergeten zijn. En interessant genoeg hadden vrouwen daar een belangrijk aandeel in. De economie bloeide en ieders inbreng was hard nodig. Daarom lag er veel nadruk op onderwijs én hadden de Nederlandse vrouwen relatief veel handelingsvrijheid. Veel mannen waren een groot deel van het jaar van huis – bezig met politiek, bestuur, handel of oorlogvoeren. De vrouwen bestierden daarom niet alleen het huishouden, maar vaak ook het bedrijf. Soms gingen ze zelfs in hun eentje op zakenreis – in de ogen van buitenlanders een ongehoorde situatie. In de hogere kringen hadden ze een dominante rol bij het ontwikkelen, ontwerpen en beheren van de luxueuze buitenplaatsen met uitgestrekte tuinen en landerijen. Met alle personeel wat daar bij nodig was. Échte zakenvrouwen dus.
Innovatieve ananas
Rondom die Hollandse tuinen werd volop geëxperimenteerd en geïnnoveerd, ook door de vrouwen. Vanuit overzeese gebieden werden talloze onbekende planten geïntroduceerd, onderzocht en gekweekt. Alida Withoos maakte in opdracht wetenschappelijk accurate botanische tekeningen. Agnes Block slaagde er als eerste in om in haar kas een ananas te oogsten. Magdalena Poulle had een innovatief soort vloerverwarming in haar kassen, waarmee ze de luchtvochtigheid beter op peil kon houden. Allebei verzamelden ze een grote plantencollectie, die internationale bekendheid kreeg.
Rauwe verzamelwoede
De elite was in de ban van de plantenverzamelkoorts, ging fanatiek tuinieren en wilde ook eten ‘uit eigen tuin’. Vanuit de wetenschap kwamen nieuwe inzichten over de spijsvertering en propageerde men verse ingrediënten en rauwe producten: salades, een veelheid aan (rauwe) groentes en fruit zijn goed voor de gezondheid. Er werden kookboeken uitgegeven, die een groot publiek bereikten. Vanuit de groeiende steden kwam steeds meer vraag naar deze producten. Telers en kwekers, profiterend van de kennis op de buitenplaatsen, leverden een breed assortiment aan de stad.
De Tuin van Holland als internationaal voorbeeld
Oranje-prinsessen realiseerden in het buitenland niet alleen fraaie paleizen met tuinen in Hollands-classicistische stijl, ze importeerden ook Hollandse landbouwsystemen, polders en waterbeheertechnieken. Louise Henriette, prinses van Oranje, introduceerde in Noord-Duitsland de aardappel, bloemkool en artisjok en zette melkveehouderijen, een brouwerij en een tuinbouwonderneming op volgens Hollands model.
Zo werden de Hollandse tuin én de Hollandse keuken een internationaal voorbeeld. Deze welkome tegenhanger van de zware Middeleeuwse keuken veroverde in gestaag tempo de eetzalen. De ingrediënten zijn terug te vinden op de vele stillevens die te bewonderen zijn in onder meer het Mauritshuis en het Rijksmuseum.
Eén voedselverhaal
Die 17e-eeuwse vrouwen konden als de beste de kansen van hun tijd benutten en droegen volop bij aan een nieuwe maatschappelijke koers. Vandaag staan we opnieuw voor enorme uitdagingen in het voedselsysteem.
Afname van de biodiversiteit, uitgeputte bodems, een epidemie van leefstijlziekten en onhoudbare verdienmodellen door een race to the bottom op de markt. Het voedselsysteem en deze uitdagingen bestaan uit duizenden radertjes die elkaar allemaal beïnvloeden.
Dat vraagt om een nieuwe kijk op ons voedselsysteem. Van productiebeleid, transportrichtlijnen en gezondheidsbeleid naar één voedselverhaal. We moeten integraal kijken naar de invloed van voedsel op onze gezondheid en in de inrichting van ons landschap. Laten we dus een voorbeeld nemen aan de voedselinnovatie en vrouwen van de 17e eeuw. Samen met de vrouwen van nu maken we de toekomst van voedsel; gezond, duurzaam en toegankelijk voor iedereen.
Een menu van wereldklasse
In de 17e eeuw werd de toegang tot gezonde, lekkere voeding op vele manieren vergroot. Toch profiteerde maar een selecte groep van deze verbeterde toegang tot ingrediënten, kennis en recepten. De Tuin van Holland van 2030 draait opnieuw om toegang tot gezond en lekker eten, maar nu voor iedereen. In onze droom staat Nederland bekend om een eetcultuur van wereldklasse én als koploper in voedselinnovatie.
In 2030 is de culinaire geschiedenis van de Tuin van Holland vertaald in een toegankelijk menu van wereldklasse voor iedereen. Heerlijke, gezonde gerechten worden bereid met hoogwaardige lokale producten van een gezonde bodem. De tijd waarin Nederland bekend stond om hutspot en gekookte groenten is voorbij. De voedselrevolutie van de 21e eeuw maakt gezond, lekker en duurzaam voor iedereen toegankelijk. De veelzijdigheid van de Tuin van Holland kom je overal tegen. Aan de keukentafel, op school, in het landschap én in de toprestaurants van de regio. Dutch Cuisine is de nieuwe gastronomische stroming geworden!
Gamechangers
Er is werk aan de winkel om die droom te realiseren. Gelukkig beginnen we niet bij nul. Het voedselsysteem is al flink in beweging en ook deze keer zijn er veel inspirerende vrouwen die de handen uit de mouwen steken. Wij worden bijvoorbeeld blij van Yvette van Boven. Zij tovert met lokale producten en lekkerste gerechten op tafel. En we zijn niet de enige, haar kookboek Home Made Basics is niet voor niks uitgeroepen tot gouden kookboek in 2020.
Of Nadia Zerouali, die met haar passie voor de mediterrane en Arabische keuken smaken, culturen en bovenal mensen verbindt. Nog zo’n power vrouw is Estée Strooker. We vergeten nooit meer hoe zij liet zien hoe je van een dier écht alles kan gebruiken. Nadat ze er iets heerlijks van heeft gemaakt in de keuken, zet ze zich ook nog eens in om voedselverspilling te voorkomen. Over voedselverspilling gesproken; de vrouwen, Chantal Engelen, Lisanne van Zwol en Jente de Vries, van Kromkommer hebben ons met hun producten op een heel andere manier naar kromme komkommers laten kijken.
Zo maar een greep uit een groot aantal vrouwelijke gamechangers. Vrouwen die zich inzetten voor de toekomst van ons voedsel!
Dáárom lanceren wij dus de Tuin van Holland op internationale vrouwendag. Zodat we vanaf vandaag samen verder kunnen bouwen aan onze voedseldroom.
Wat is jouw droom?
Deel ons bericht met jouw droom én tag 2 vrouwen die volgens jou niet mogen ontbreken. Samen bouwen we de toekomst met de #vrouweninvoedsel van nu!
Janne de Hoop en Mart Nooijen
